Boguszyny
Sołectwo: Boguszyny
Aktualna liczba mieszkańców - 432
Historia
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z poł. XIII w., kiedy to "pan Pełczyce" przekazał zakonowi św. Wiktora 20 łanów w okolicy wsi Boguszyny Boguszyny Przekolno. Na pocz. XIV w. istniał tu już kościół, wieś stanowiła własność rodu von Wedel. W XVII w. źródła określają Boguszyny jako dużą wieś chłopską: 36 gospodarzy, 15 zagrodników, młynarz, karczmarz, kowal. W 1758 r. nowi właściciele majętności - von Kahldenowie - rozbudowali folwark i założyli park. Pod koniec XIX w. folwark w Boguszynach należał do rodziny von Schröder, istniała tu wówczas gorzelnia i młyn; w 1905r. wybudowano linię kolejki wąskotorowej (na zachód od wsi). W 1920 r. we wsi mieszkało 276 osób, w folwarku 30 (2 budynki mieszkalne). Wg danych statystycznych z 1928 r. największe gospodarstwa indywidualne liczyły po 25-35 ha (było ich 9). Do końca II wojny światowej folwark pozostawał prywatną własnością. Po II wojnie światowej majątek upaństwowiono, potem działało tu PGR, obecnie dzierżawiony.
Układ przestrzenny i zabudowa
Materiał kartograficzny z 1892 r. dokumentuje Boguszyny jako układ przestrzenny formie zbliżonej do widlicy, złożony z dwóch historycznie wykształconych kompozycji ulicowych. Zespół folwarczny ulokowany po obu stronach drogi, będącej jednocześnie osią kompozycji (o przebiegu N-S); charakteryzujący się zwartą kompozycją geometryczną. Obydwa podwórza w formie zamkniętych czworoboków. Kompleks dworsko-parkowy zlokalizowany w środkowej części wsi w obrębie wschodniego podwórza. Po południowej stronie drogi usytuowany jest kościół; kościół rozwidleniu dróg, na południe od kościoła znajduje się jeden cmentarz; natomiast na północ od wschodniego podwórza gospodarczego zlokalizowana jest druga nekropolia. Zabudowa chłopska rozmieszczona głównie po obu stronach (niesystematycznie) drogi południowej (o przebiegu W-E). Zagrody o zbliżonej skali, głównie 3- i 4-budynkowe, obiekty mieszkalne ulokowane przypuszczalnie w głębi siedlisk, otoczonych ogrodami. Kolonia mieszkalna robotników folwarcznych umieszczona poza podwórzami gospodarczymi. Na N od majątku znajdował się wiatrak.
Mapa z 1934 r. ukazuje układ analogiczny do w/opisanego. Brak wiatraka na N od wsi; nowy element stanowi linia kolei wąskotorowej, o przebiegu południkowym na W od Boguszyny.
Współcześnie zachowany układ (czworoboczny, zamknięty) układ obydwu podwórzy gospodarczych zabudową murowaną z cegły ceramicznej, z zachowanym detalem, pochodzącą z 2 poł. XIX w. Nieliczne wyburzenia w obrębie podwórza wschodniego nie dyskwalifikują całości. Walory zabytkowe i kulturowe zachował kościół i założenie parkowe. Zabudowa wiejska w większości murowana z przeł. XIX/XX i ćwierci XX w.; w znacznym stopniu zdewaloryzowana nowoczesna stolarką okienną. We wsi zachowała się zaledwie jedna chałupa w konstrukcji ryglowej z 2 poł. XIX w. nakryta dachem naczółkowym. Oba cmentarze poewangelickie. .
